Khám phá Tết cổ truyền Việt Nam qua tài liệu lưu trữ từ thời Nguyễn

Triển lãm thu hút người nước ngoài đến tham quan tìm hiểu về truyền thống Tết Việt. (Ảnh: Minh Thu/Vietnam+)

Chào mừng Xuân Nhâm Dần 2022, Trung tâm Lưu trữ quốc gia I (Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước) đã tổ chức triển lãm "Tết xưa". Triển lãm này nhằm tái hiện một phần không gian Tết cổ truyền Việt Nam qua tài liệu lưu trữ từ thời Nguyễn đến cuối thế kỷ 20.

Tết Nguyên đán không chỉ là một dịp chuyển giao giữa năm cũ và năm mới, mà còn là ngày lễ cổ truyền lớn nhất của người Việt. Nó mang trong mình những phong tục, tín ngưỡng sâu sắc và tinh thần dân tộc. Du Xuân, chơi Tết đã trở thành một nét văn hóa đặc sắc của người dân Việt Nam, với những thông điệp nhân văn tuyệt vời.

Ông Đặng Thanh Tùng, Cục trưởng Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước, cho biết triển lãm và các sự kiện đi kèm sẽ tái hiện một phần không khí Tết xưa, với các phong tục "ăn Tết," "lễ Tết" và "chơi Tết" của cha ông. Mặc dù các phong tục trong dịp Tết đã thay đổi rất nhiều, Tết Nguyên đán vẫn giữ được hồn cốt riêng, vẫn là ngày lễ quan trọng nhất, ấm áp nhất của cả dân tộc. Mỗi mùa Xuân về, Tết đến là mỗi lần truyền thống được khơi dậy để tôn vinh và lưu giữ những nét đẹp vốn có của Tết Việt cho thế hệ mai sau.

Triển lãm được chia thành 3 chủ đề: Phiên chợ ngày Xuân, Cung chúc Tân Xuân và Du Xuân. Các tài liệu châu bản cũng tái hiện không khí mừng Xuân tại cung đình triều Nguyễn.

Ban tổ chức hy vọng rằng triển lãm sẽ giúp công chúng tìm lại những nét đẹp của Tết xưa. Đồng thời, đây cũng là nguồn sử liệu tin cậy phục vụ nghiên cứu, bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của Việt Nam.

Lần đầu tiên tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia I, phiên chợ ngày Xuân được tổ chức song song với việc trưng bày hơn 100 phiên bản tài liệu và hình ảnh thú vị, độc đáo, hiếm có. Điều này giúp người xem có cơ hội trải nghiệm và hoài niệm về ngày Tết đậm đà bản sắc dân tộc.

Dịch giả-họa sỹ Trịnh Lữ, tham quan triển lãm, đã bày tỏ sự xúc động khi thấy lại những nghi lễ, phong tục và tập quán vào dịp Tết Nguyên đán nhiều năm về trước. Với 20 năm sống ở nước ngoài, triển lãm này đối với ông có ý nghĩa rất đặc biệt.

"Những phong tục, lễ nghi ngày Tết luôn chiếm vị trí quan trọng trong đời sống tinh thần của mỗi người dân Việt Nam, dù đi xa đến đâu, người Việt vẫn luôn ghi nhớ," ông chia sẻ.

Ông còn nhớ một buổi sáng mùng 1 Tết, bố mẹ đã gọi ông dậy sớm, giục mặc quần áo đẹp rồi cả nhà lên chùa Quán Sứ để chụp một bức ảnh kỷ niệm. Ông đã hiến tặng bức ảnh đó cho Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I, để trưng bày trong triển lãm này.

Theo ông Ngô Thiếu Hiệu, nguyên Giám đốc Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I, triển lãm này giới thiệu đến công chúng một không khí ngày Tết đậm chất truyền thống qua khối tài liệu lưu trữ đa dạng về thể loại như hình ảnh, châu bản, văn bản, báo chí, tranh vẽ... Triển lãm được trình bày với hình thức văn minh, dễ hiểu và nội dung hấp dẫn, đặc biệt có ích đối với giới trẻ. Các bạn sẽ hiểu được những lễ nghi, phong tục Tết xưa mà ngày nay không còn phổ biến nữa, như dựng cây nêu, rắc vôi bột hay vẽ hình cung tên trước sân nhà.

Triển lãm mở cửa tự do từ ngày 14/1 đến ngày 15/3 năm 2022 tại Khu Trưng bày Trung tâm Lưu trữ quốc gia I, số 5 Vũ Phạm Hàm, Cầu Giấy, Hà Nội.