Lễ hội chùa hương là một trong những lễ hội lớn và quan trọng nhất của Việt Nam. Hàng năm, lễ hội này thu hút hàng ngàn du khách đến tham quan, tham gia lễ Phật và cầu mong may mắn, tài lộc, và sức khỏe. Từ lâu, chùa Hương đã trở thành biểu tượng văn hóa và tinh thần của con người Việt Nam.
Chùa Hương - Di sản văn hóa tâm linh
Chùa Hương tọa lạc ở Mỹ Đức, cách trung tâm thành phố Hà Nội khoảng 65km. Hành trình đến với khu thắng cảnh Hương Sơn được coi như một hành trình về miền đất Phật, nơi Quan Thế Âm Bồ Tát tu hành. Cùng với lễ hội Yên Tử ở Quảng Ninh, lễ hội chùa Bái Đính ở Ninh Bình, lễ hội chùa Hương thu hút hàng triệu du khách đến du xuân và chiêm ngưỡng vẻ đẹp của chùa, cầu mong một năm mới đầy may mắn và hạnh phúc.
Ngôi chùa Hương ban đầu được xây dựng vào cuối thế kỷ XVII, nhưng do chiến tranh và thời Pháp thuộc, ngôi chùa đã bị tàn phá. Tuy nhiên, không lâu sau đó, chùa được phục dựng lại vào năm 1988, nhờ sự đóng góp của Thượng Toạ Thích Viên Thành dưới sự chỉ dạy của cố Hoà thượng Thích thanh Chân.
Chùa Hương - Nơi kết nối linh thiêng và du lịch
Chùa Hương, còn được gọi là Hương Sơn, là một quần thể văn hóa - tôn giáo đặc biệt của Việt Nam. Nơi này có hàng chục ngôi chùa thờ Phật, cùng với một vài ngôi đền thờ thần, các ngôi đình, và các ngôi đền tín ngưỡng nông nghiệp. Chùa nằm ở xã Hương Sơn, huyện Mỹ Đức, thành phố Hà Nội, bên bờ phải sông Đáy. Chùa chính trong khu kenvin này nằm trong động Hương Tích, nơi tâm linh và tôn giáo được đặt lên hàng đầu, vượt trội hơn du lịch tham quan.
Du khách có thể đến chùa Hương từ tháng 1 đến cuối tháng 3 âm lịch, với đỉnh điểm từ Rằm tháng giêng đến ngày 18 tháng hai âm lịch.
Quần thể thắng cảnh chùa Hương rất đa dạng và hấp dẫn, bao gồm động Hương Tích, đền Trình và chùa Thiên Trù. Du khách có thể tham quan tất cả các điểm du lịch nổi tiếng này trong một ngày duy nhất.
Chùa Hương là một quần thể kiến trúc nằm rải rác trong thung lũng Suối Yến và có 4 tuyến hành hương chính:
- Tuyến Hương Tích: Đền Trình - Chùa Thiên Trù - Động Tiên Sơn - Chùa Giải Oan - Đền Trần Song - Động Hương Tích - Chùa Hinh Bồng.
- Tuyến Thanh Sơn: Chùa Thanh Sơn - Động Hương Đài.
- Tuyến Long Vân: Chùa Long Vân - Động Long Vân - Hang Sũng Sàm.
- Tuyến Tuyết Sơn: Chùa Bảo Đài - Động Chùa Cá - Động Tuyết Sơn.
Khi đến bến Trò, bạn có thể xác định tuyến đi cho chuyến hành trình của mình.
Những điểm động, đền, chùa trong lễ hội chùa Hương
Khi tham quan chùa Hương, bạn nên ghé thăm những điểm sau:
Động Hương Tích
Động Hương Tích được xem là Nam Thiên đệ nhất động, và đồng thời cũng là động đẹp nhất Việt Nam. Trong động, du khách có thể thờ Quan Thế Âm Bồ Tát. Cửa động giống như miệng của một con rồng lớn. Để đến được động Hương Tích, du khách phải đi thêm 120 bậc thang dẫn xuống động. Lối đi xuống rất đẹp, hai bên là cây và đá rêu phong phủ kín khiến du khách như lạc vào chốn thần tiên.
Trong động, những khối thạch nhũ nhỏ được thiên nhiên điêu khắc thành những bức tượng tuyệt mỹ, mô phỏng các hình dạng như núi đụn gạo, cây vàng - cây bạc, con trâu, con bò, né kén… Trên trần động, bạn có thể thấy kiệt tác “cửu long tranh châu” với những khối thạch nhũ hình rồng tranh một khối thạch nhũ hình viên châu dưới động… Đây đích thực là những tác phẩm tuyệt vời, lộng lẫy và kỳ ảo.
Ngoài những bức tượng tự nhiên, con người còn thổi hồn vào để tạo nên những kiệt tác thạch nhũ đẹp mắt. Hằng năm, có hàng nghìn lượt du khách đến động Hương Tích để ngắm cảnh và cầu bình an.
Đền Trình
Đền Trình, hay còn được gọi là Ngũ Nhạc Linh Từ, là một ngôi đền cổ nằm bên dòng Yến Vĩ, dưới chân núi Ngũ Nhạc, cách bến đò Yến Vĩ 500m. Để đến đền Trình, du khách phải đi đò hơn 10 phút. Theo truyền thuyết, đền Trình từ xưa là nơi thờ một thần tướng có công đánh đuổi giặc Ân phò vua Hùng Huy Vương.
Khi đến với đền Trình, du khách không chỉ có thể dâng hương và cúng viếng, mà còn tận hưởng không khí thanh tịnh bên trong đền. Phong cảnh núi Ngũ Nhạc cạnh đền Trình cũng rất đẹp, là nơi du khách có thể thưởng ngoạn và ngắm cảnh tuyệt vời.
Chùa Thiên Trù
Nếu đã đến thăm chùa Hương, du khách cũng nên ghé thăm chùa Thiên Trù, một ngôi chùa nổi tiếng tại Hương Sơn. Chùa có niên đại hơn 400 năm (được xây dựng vào năm 1686). Qua nhiều biến động lịch sử, chùa đã bị phá hủy vào năm 1945, và chỉ còn lại tháp Thiên Thủy và tháp Viên Công. Hiện nay, chùa được xây dựng lại nhỏ hơn so với ngôi chùa cũ vào năm 1988.
Chùa Thiên Trù được xây dựng với 4 cấp: cấp thứ nhất có một cổng lớn đề Nam Thiên Môn, cấp thứ hai có một đỉnh to xây bằng gạch, cấp thứ ba là tam quan (gồm gác chuông, gác khánh và gác trống), cấp thứ tư là chùa chính với kiến trúc tráng lệ và hoành tráng.
Trong khuôn viên của chùa, ngoài ngôi chùa chính, còn có tháp Viên Công được xây bằng gạch vô cùng tinh xảo - biểu tượng đặc biệt của kiến trúc thời Hậu Lê. Ngoài ra, chùa còn có tháp Thiên Thủy, hồ Bán Nguyệt và nhiều điểm du lịch khác vô cùng đẹp.
Lễ hội chùa Hương - Lễ hội lớn nhất Việt Nam
Lễ hội chùa Hương diễn ra từ ngày mùng 6 tháng giêng đến hết tháng 3 âm lịch. Đây là lễ hội đầu năm lớn nhất của thủ đô Hà Nội và cũng là lễ hội lớn nhất trong năm của Việt Nam. Lễ hội diễn ra chính thức từ rằm tháng giêng đến ngày 18 tháng 2 âm lịch, với nhiều hoạt động vui chơi thú vị. Cả nhân dân xã Hương Sơn và du khách từ khắp nơi đổ về chùa Hương để tham gia lễ hội, có thể gọi là "đi chùa Hương". Chùa Hương được gọi là Phật Bà chùa Hương, có nghĩa là Dấu vết thơm tho.
Ngày mùng 6 tháng giêng hàng năm là ngày khai hội chùa Hương, ngày mở cửa rừng cho người dân địa phương, và sau này trở thành ngày khai hội chính thức. Lễ hội kéo dài đến hết tháng 3 âm lịch. Trong phần lễ hội, lễ thực hiện rất đơn giản. Trước ngày mở hội một ngày, tất cả các đền, chùa, đình, miếu đều khói hương nghi ngút. Không khí lễ hội trở nên hung vị khắp xã Hương Sơn.
Cúng lễ chùa Hương
Ở trong chùa Trong, có lễ dâng hương gồm hương, hoa, đèn, nến, hoa quả và thức ăn chay. Trong lúc cúng, hai tăng ni mặc áo cà sa mang đồ lễ chay và đàn rồi mới tiến dùng đồ lễ lên bàn thờ. Việc chay đàn của hai vị tăng ni rất dẻo và đẹp mắt qua những động tác ít thấy ở mọi nơi. Khi cần, một số sư tu từ các chùa khác sẽ đến gõ mõ và tụng kinh trong thời gian ngắn tại các chùa, miếu và đền. Hương khói không bao giờ dứt. Phần lễ thờ chú trọng "thiền", tuy nhiên, tại chùa vẫn thờ các vị sơn thần thượng đẳng với đủ màu sắc đạo giáo. Đền Cửa Vòng được coi là "chân long linh từ" thờ bà chúa Thượng Ngổn, người cai quản cả vùng rừng núi xung quanh, với cái tên là "tì nữ tuý Hồng" của sơn thần tối cao. Chùa Bắc Đài, chùa Tuyết Sơn, chùa Cả và đình Quân thờ ngũ hổ và tín ngưỡng cá thần.
Hầu hết du khách đến chùa Hương vào dịp đầu xuân đều có mục đích chung là dâng lên những lời nguyện cầu, một nén tâm hương. Tại nơi này, du khách có thể dâng lên những lời nguyện cầu của cuộc sống, mong muốn sự sinh sôi nảy nở và ước mong cuộc sống đầy đủ. Người nông dân hy vọng mùa màng trở nên bội thu và nhưng cây vàng, cây bạc phát triển mạnh mẽ. Người buôn bán mong sao có lãi, có lời, và tiền của như cây vàng, cây bạc. Ai muốn con trai thì xoa đầu núi cậu, ai ước con gái thì xoa đầu núi cô. Còn người bị bệnh tin rằng những giọt nước từ bầu sữa tiên (vú mẹ) sẽ mang lại sức khỏe. Những tín ngưỡng này thể hiện lòng tin của người lao động. Tại đây, không có chỗ cho những ai tìm kiếm vinh hoa danh vọng, quyền lực.
Phần hội chùa Hương
Khi đến tham quan chùa Hương, du khách còn được tham gia những hoạt động văn hóa và lễ hội tại đây. Lễ hội chùa Hương là nơi giao thoa sinh hoạt văn hóa dân tộc độc đáo như bơi thuyền, leo núi, và các buổi hò chèo, văn nghệ…
Điểm đặc biệt và thú vị trong lễ hội chùa Hương là chuyến thuyền đò, một phương tiện chính để đi lại trong lễ hội. Ngồi thuyền và thưởng thức cảnh tượng này mang đến cho du khách một trải nghiệm tao nhã, như lạc vào không gian tiên cảnh của Phật. Trong những ngày lễ chính, hàng loạt những con thuyền đua nhau trên dòng suối Yến, tạo nên một hoạt động giải trí không thể thiếu trong lễ hội.
Rời bến đò, du khách có thể tham gia vào hoạt động leo núi độc đáo tại khu di tích. Du khách có thể leo bộ lên các bậc thang dẫn đến động Hương Tích và chùa Trong. Việc chinh phục từng bậc thang và thưởng thức không gian tuyệt vời trong động Hương Tích mang lại cảm giác tuyệt vời. Việc đi bộ hoặc sử dụng cáp treo để đến chùa Hương không chỉ thể hiện sự tôn kính mà còn thể hiện từ tâm của du khách đến với chùa Hương.
Khi đi dọc bến đò hoặc đặt chân lên mảnh đất tâm linh, du khách sẽ bắt gặp những giai điệu dân ca như chèo hoặc sẩm, được trình diễn trên các mái nhà tranh. Những giai điệu dân ca này sẽ ấn sâu vào lòng du khách, nếu đã từng có dịp đến đây. Hãy dành những phút giây tuyệt vời nhất để hòa mình vào những điệu dân ca và những điệu hò truyền thống đặc biệt này.
Những điểm cần chú ý khi tham gia lễ hội chùa Hương
Giá vé tham quan:
-
Giá vé tham quan các điểm thắng cảnh và đò thuyền áp dụng cho tuyến chính (Đền Trình - Chùa Thiên Trù - Động Hương Tích):
- Giá vé thắng cảnh: 90.000 đồng.
- Giá vé đò thuyền 2 lượt: 80.000 đồng.
- Giá vé đò thuyền áp dụng cho tuyến Tuyết Sơn, Long Vân: 40.000 đồng/người.
-
Đối tượng được miễn, giảm vé thắng cảnh:
- Giảm 50% đối với: Người cao tuổi từ 60 tuổi trở lên, học sinh sinh viên, đối tượng thuộc diện chính sách xã hội (người tàn tật, người neo đơn, người được chăm sóc tại các trung tâm bảo trợ xã hội, học sinh dân tộc nội trú), và trẻ em trên 10 tuổi cao dưới 1,1m.
- Miễn phí 100% đối với: Thương binh nặng hạng đặc biệt, trẻ em dưới 10 tuổi cao dưới 1,1m.
Lưu ý: Các đối tượng trên cần xuất trình chứng minh thư, thẻ căn cước, thẻ hội viên, thẻ học sinh sinh viên... khi mua vé.
Giá vé cáp treo:
(Áp dụng từ ngày 01/02/2019):
-
Đối với người lớn:
- Vé khứ hồi: 180.000đ/vé.
- Vé 1 lượt: 120.000đ/vé.
-
Đối với trẻ em:
- Vé khứ hồi: 120.000đ/vé.
- Vé 1 lượt: 90.000đ/vé.
Kinh nghiệm tham gia lễ hội chùa Hương
Khi tham gia lễ hội chùa Hương, bạn cần chú ý một số điều sau:
-
Vì bạn sẽ dùng rất nhiều đồ ăn và thức uống trong suốt chuyến đi, hãy vứt rác đúng nơi quy định và giữ gìn vệ sinh chung để bảo vệ môi trường khu du lịch.
-
Với lượng người đông đúc vào mùa lễ hội, hãy cẩn thận bảo quản đồ dùng cá nhân và tài sản cá nhân của bạn, tránh trường hợp bị mất cắp. Khi đi lễ chùa Hương, hãy chuẩn bị sẵn các dụng cụ cúng lễ từ nhà để tiết kiệm thời gian và chi phí.
-
Trang phục nên đứng đắn với lịch sự, tránh những cử chỉ không đẹp và tiếng cười ồn ào gây mất trật tự trong chùa. Bạn nên mang theo đôi giày thể thao thay vì giày cao gót để bảo vệ chân.
Đó là những điều mình muốn chia sẻ về lễ hội chùa Hương. Chúc bạn có một chuyến đi vui vẻ và ý nghĩa.